Jan Wincenty Hawel urodził się 10 lipca 1936 r. w Pszowie w rodzinie górniczej.
Jako kilkulatek podjął naukę gry na akordeonie, pianinie i skrzypcach. Pierwsze gamy i pasaże ćwiczył pod okiem ojca Jana oraz znanych miejscowych nauczycieli muzyki - Wiktora Deuczmanka, Ruty Michalskiej i Józefa Latochy .
W wieku 9 lat, tj. w 1945 r. skomponował pierwsze dziecięce utwory: mazurki, polonezy, sonatiny i serenady. W latach 1946-1949 doskonalił umiejętność gry na skrzypcach u kapelmistrzów miejscowych orkiestr dętych - Augustyna Koczego i Antoniego Kowacza.
W latach 1948-1958 jako skrzypek zespołu orkiestrowego brał udział w przedstawieniach operetkowych i teatralnych wystawianych przez Zespół operetki, który prowadził działalność artystyczną w ramach Towarzystwa Śpiewu „Paderewski” w Pszowie. W latach 1949-1953 wchodził w skład kwartetu smyczkowego z Pszowa (Koczy, Hawel, Szłapka, Turek).
W okresie lat 1949-1954 pełnił funkcję akompaniatora Zespołu Tańca Ludowego w Pszowie.
W 1951 roku związał się z artystycznym ruchem społecznym jako dyrygent, instruktor
i konsultant zespołów wokalnych i wokalno-instrumentalnych. W wieku 16 lat, tj. w 1952 r. nawiązał współpracę z Chórem Kościelnym pod wezwaniem św. Cecylii przy kościele parafialnym w Pszowie (obecna Bazylika Najświętszego NMP) – został drugim dyrygentem i instruktorem muzycznym chóru. W latach 1961-1973 stał na czele „Cecylii” jako dyrygent i kierownik artystyczny.
W latach 1952-1967 prowadził zespoły jazzowo-rozrywkowe w Pszowie: „Zespół piosenkarzy” (soliści, duety), męski kwartet wokalny, żeński kwartet wokalny, a także zespoły wokalno-instrumentalne oraz big-band.
W latach 1953-1954 jako autodydakta pełnił funkcję organisty w kościele parafialnym
w Zawadzie oraz koncertował jako organista w regionie rybnicko-wodzisławskim.
W roku 1954 po ukończeniu liceum ogólnokształcącego w Rydułtowach został przyjęty do Państwowej Średniej Szkoły Muzycznej, obecnej Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Karola i Antoniego Szafranków w Rybniku – przez jeden rok pobierał naukę gry na fortepianie w klasie Rity Bernard. W tym czasie samodzielnie opanował grę na kontrabasie oraz uczył się gry na wiolonczeli u Leona Mielimąki.
W latach 1954-1957 pełnił funkcję kierownika artystycznego i dyrygenta Zespołu Pieśni i Tańca w Pszowie. W okresie lat 1956-1959 uczył się śpiewu u Marii Marzeckiej oraz studiował grę skrzypcową u prof. Stanisława Lewandowskiego w Katowicach.
W 1956 r. rozpoczął studia w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach (obecnie Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego), które ukończył uzyskując trzy dyplomy: w 1960 r. – na Wydziale Pedagogicznym, z tytułem dyplomowanego artysty muzyka w zakresie pedagogiki muzycznej i prowadzenia zespołów wokalnych i wokalno-instrumentalnych, w 1964 r. - w klasie kompozycji u prof. Bolesława Szabelskiego na Wydziale Kompozycji i Dyrygentury i w 1967 r. - na Wydziale Teorii, Kompozycji i Dyrygentury w klasie dyrygentury doc. Karola Stryji.
W latach 1960-1961 kierował Zespołem Pieśni i Tańca Ziemi Rybnickiej w Rybniku oraz Chórem Mieszanym Towarzystwa Śpiewu „Paderewski” w Pszowie. W 1963 r. roku został kierownikiem artystycznym i dyrygentem Chóru Męskiego „Hejnał” przy Domu Kultury KWK „Wujek” w Katowicach – stał na czele chóru nieprzerwanie przez 18 lat, do 1981 roku.
W okresie piętnastu lat (1963-1978) jako nauczyciel w Państwowej Szkole Muzycznej I i II stopnia im. Mieczysława Karłowicza w Katowicach prowadził zajęcia z kształcenia słuchu, kontrapunktu, instrumentacji, czytania partytur, improwizacji fortepianowej oraz kierował chórem szkolnym.
W 1966 roku został przyjęty w poczet Związku Kompozytorów Polskich. Od 1968 roku uczestniczył w pracach Rady Artystycznej Oddziału Śląskiego Polskiego Związku Chórów i Orkiestr w Katowicach (jest wieloletnim członkiem honorowym Związku). W 1969 r. stał się członkiem zwyczajnym Związku Kompozytorów Polskich.
W 1968 r. podjął pracę w macierzystej uczelni - został powołany na stanowisko starszego asystenta. Od tego momentu jako nauczyciel akademicki prowadził zajęcia na Wydziale Teorii, Kompozycji i Dyrygentury, Wydziale Instrumentalnym i Wydziale Wychowania Muzycznego. W pracy dydaktycznej koncentrował się na przedmiotach, tj: dyrygowanie, zespoły wokalne, harmonia, kontrapunkt, instrumentacja, czytanie partytur, propedeutyka kompozycji i kształcenie słuchu.
W 1971 r. po przewodzie kwalifikacyjnym I stopnia został powołany na stanowisko adiunkta. W latach 1972-1975 pełnił funkcję prodziekana Wydziału Wychowania Muzycznego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. W 1975 roku objął funkcję kierownika artystycznego i dyrygenta Akademickiej Orkiestry Symfonicznej Akademii Muzycznej w Katowicach – prowadził orkiestrę nieprzerwanie przez 31 lat, do 2006 roku (w latach 2002-2006 jako dyrektor Akademickiej Orkiestry Symfonicznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach).
W okresie lat 1975-1979 pełnił funkcję dziekana Wydziału Wychowania Muzycznego Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach (Państwowa Wyższa Szkoła Muzyczna uzyskała status Akademii w 1978 roku).Od roku 1975 do 1981 był wiceprzewodniczącym Zarządu Oddziału Związku Kompozytorów Polskich w Katowicach.
W 1978 r. po przewodzie kwalifikacyjnym II stopnia został mianowany na stanowisko docenta w Akademii Muzycznej w Katowicach. W latach 1979-1981 pełnił funkcję prorektora Akademii Muzycznej w Katowicach; równolegle wykładał w Instytucie Pedagogiki Muzycznej (obecny Wydział Artystyczny) Filii Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie.
W 1981 roku objął urząd rektora Akademii Muzycznej w Katowicach - w historii Akademii był pierwszym demokratycznie wybranym rektorem. Urząd piastował w latach 1981-1987 (pierwsza i druga kadencja).
W tym samym roku (1981) powołał do życia Śląską Orkiestrę Kameralną Filharmonii Śląskiej w Katowicach, którą kierował nieprzerwanie przez 25 lat, do 2006 roku. Od roku akademickiego 1984/85 prowadził klasę dyrygentury symfoniczno-operowej i kompozycję główną na Wydziale Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki (obecny Wydział Kompozycji, Interpretacji, Edukacji i Jazzu) Akademii Muzycznej w Katowicach.
W 1987 r. otrzymał tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego sztuki muzycznej. W latach 1987-1990 kierował Katedrą Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki Akademii Muzycznej w Katowicach. W latach 1988-1990 kierował Zespołem Badawczym Akademii Muzycznej w Katowicach, temat badań: „Muzyka na Śląsku: aspekty, nurty, działania, ludzie”.
W 1990 r. ponownie objął urząd rektora Akademii Muzycznej w Katowicach – stał na czele Akademii do 1996 roku (trzecia i czwarta kadencja). W 1993 r. został mianowany na stanowisko profesora zwyczajnego w Akademii Muzycznej w Katowicach.
W latach 1999 i 2003 brał udział w pracach jury, gdzie pełni funkcję Szefa Honorowego Śląskiej Orkiestry Kameralnej działającej w ramach Filharmonii Śląskiej w Katowicach.
Jan Wincenty Hawel jest muzykiem wyjątkowej wszechstronności, cenionym artystą trwale wpisującym się w kulturę narodową. W ciągu kilkudziesięciu lat stał się jedną z wyróżniających postaci życia muzycznego na Śląsku i nie tylko. Oprócz tego, że prowadzi z sukcesami działalność zawodową jako kompozytor, dyrygent i pedagog, był chórmistrzem i konsultantem licznych grup o rodowodzie amatorskim. Kierował między innymi chórem Towarzystwa Śpiewu „Paderewski” i Chórem mieszanym „Cecylia” oraz zespołami Tańca Ludowego i Pieśni i Tańca w Pszowie, kierował także Zespołami Pieśni i Tańca „Ziemi Rybnickiej” i „Zagłębie” w Sosnowcu, a także Chórem „Hejnał” kopalni Wujek w Katowicach, zdobywając z nim wiele cennych nagród i wyróżnień.
Jako dyrygent związał się przede wszystkim ze Śląską Orkiestrą Kameralną, którą założył i którą przez wiele lat kierował (obecnie jest jej Szefem Honorowym). Orkiestra koncertowała w najważniejszych ośrodkach kulturalnych w Polsce, a także za granicą. Na arenie międzynarodowej debiutowała na początku lat 80 – tych w wiedeńskiej sali im. Johannesa Brahmsa. Występowała w Austrii, Belgii, Czechach, Francji, Słowacji, Szwajcarii, Hiszpanii, Niemczech, Włoszech, grając w tak prestiżowych salach, jak: Złota Sala Ratusza w Augsburgu, Stadthalle w Bayreuth, Sala Verdi del Conservatorio di Milano, Teatro di Brescia, Aula dell’Universitá di Pavia. Uczestniczyła w festiwalach za granicą, takich jak: Printemps Culturel du Valenciennois w Douchy Les Mines, Festiwal du Beaujolais we Francji, Jananackuv Maj w Ceskim Krumlowie, festiwal poświęcony F. G. Haendlowi w Halle, a także w festiwalach krajowych: Festiwalu Muzycznym w Łańcucie, „Muzyka w Starym Krakowie”, Międzynarodowym Festiwalu im. G. Gorczyckiego, Festiwalu Muzyki Kameralnej „Kwartet Śląski i jego goście”, festiwalu poświęconego G. Bacewiczównie w Częstochowie i innych.
Jan Wincenty Hawel często występował za granicą (podróże artystyczne najczęściej wiodły do Niemiec i Austrii), wielokrotnie w centrach krajowych: Olsztynie, Zielonej Górze, Wrocławiu, Częstochowie, Krakowie, Katowicach… Nie przeszkadzało mu to w utrzymywaniu silnych więzi z Pszowem, ziemią rybnicko-wodzisławską i regionem. Nigdy nie zapominał o swojej Małej Ojczyźnie. Nawet wtedy, kiedy stał się już uznanym muzykiem, wysoko ocenianym przez krytyków i publiczność, zawsze znajdował czas dla Pszowa uświetniając swoimi koncertami różne uroczystości, jubileusze, itp. Dzięki patronatowi proboszczów tutejszej parafii ks. Stanisława Holony (1977 – 1994) i ks. prałata Józefa Fronczka (1994 – 2015) koncerty odbywały się w Bazylice Narodzenia NMP w Pszowie.
Można tutaj dodać, że Jan Wincenty Hawel jest autorem „Fanfara per organo” (2011) – utworu skomponowanego na cześć Matki Bożej Pszowskiej.
Jan Wincenty Hawel jest artystą nadzwyczajnym. Związany ze światem sztuki od blisko 70. lat, przeszedł wszystkie szczeble muzycznego wtajemniczenia. Odebrał wykształcenie wielokierunkowe w obecnej Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, uczelni, w której przez cztery kadencje piastował urząd rektora. Uczył się też śpiewu, poznał tajniki gry na instrumentach smyczkowych, długi czas współpracował ze społecznym ruchem śpiewaczym jako chórmistrz i juror. Wszystko to owocuje, imponująco rozległą i urozmaiconą pod względem form i gatunków oraz adresów wykonawczych twórczością.
Na dorobek kompozytorski Jana Wincentego Hawela składają się 153 utwory opusowane. Grupując kompozycje otrzymamy: orkiestrowe (w tym 7 symfonii), kameralne z 6 kwartetami smyczkowymi, solowe, wokalno-instrumentalne (warto zwrócić uwagę m.in. na dwa wielkie oratoria) i dzieła chóralne. Najliczniejszą grupę stanowią tu dzieła chóralne a cappella wraz z drobnymi formami pieśni solowej z akompaniamentem fortepianu. Liczne kompozycje wydane zostały w Polskim Wydawnictwie Muzycznym, Wydawnictwie Muzycznym Agencji Autorskiej i Polskim Instytucie Muzycznym.
Jest laureatem aż 29 nagród konkursów kompozytorskich i artystycznych.
Działalność kompozytorska, dyrygencka i pedagogiczna, rozsławianie Śląska, a tym samym rozsławianie Pszowa, stawia profesora Jana Wincentego Hawela w szeregu godnych kandydatów do tytułu Honorowego Obywatela Miasta Pszów.
