UM Pszów - www.pszow.pl

Jan Wincenty Hawel urodził się 10 lipca 1936 r. w Pszowie w rodzinie górniczej.
          Jako kilkulatek podjął naukę gry na akordeonie, pianinie i skrzypcach. Pierwsze gamy i pasaże ćwiczył pod okiem ojca Jana oraz znanych miejscowych nauczycieli muzyki - Wiktora Deuczmanka, Ruty Michalskiej i Józefa Latochy .
           W wieku 9 lat, tj. w 1945 r. skomponował pierwsze dziecięce utwory: mazurki, polonezy, sonatiny i serenady.  
          W latach 1946-1949 doskonalił umiejętność gry na skrzypcach u kapelmistrzów miejscowych orkiestr dętych - Augustyna Koczego i Antoniego Kowacza.
          W latach 1948-1958 jako skrzypek zespołu orkiestrowego brał udział w przedstawieniach operetkowych i teatralnych wystawianych przez Zespół operetki, który prowadził działalność artystyczną w ramach Towarzystwa Śpiewu „Paderewski” w Pszowie.   
          W latach 1949-1953 wchodził w skład kwartetu smyczkowego z Pszowa (Koczy, Hawel, Szłapka, Turek).
          W okresie lat 1949-1954 pełnił funkcję akompaniatora Zespołu Tańca Ludowego w Pszowie.
          W 1951 roku związał się z artystycznym ruchem społecznym jako dyrygent, instruktor
i konsultant zespołów wokalnych i wokalno-instrumentalnych.  
          W wieku 16 lat, tj. w 1952 r. nawiązał współpracę z Chórem Kościelnym pod wezwaniem św. Cecylii przy kościele parafialnym w Pszowie (obecna Bazylika Najświętszego NMP) – został drugim dyrygentem i instruktorem muzycznym chóru. W latach 1961-1973 stał na czele „Cecylii” jako dyrygent i kierownik artystyczny.   
          W latach 1952-1967 prowadził zespoły jazzowo-rozrywkowe w Pszowie: „Zespół piosenkarzy” (soliści, duety), męski kwartet wokalny, żeński kwartet wokalny, a także zespoły wokalno-instrumentalne oraz big-band.  
          W latach 1953-1954 jako autodydakta pełnił funkcję organisty w kościele parafialnym
w Zawadzie oraz koncertował jako organista w regionie rybnicko-wodzisławskim.     
          W roku 1954 po ukończeniu liceum ogólnokształcącego w Rydułtowach został przyjęty do Państwowej Średniej Szkoły Muzycznej, obecnej Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Karola i Antoniego Szafranków w Rybniku – przez jeden rok pobierał naukę gry na fortepianie w klasie Rity Bernard. W tym czasie samodzielnie opanował grę na kontrabasie oraz uczył się gry na wiolonczeli u Leona Mielimąki.  
          W latach 1954-1957 pełnił funkcję kierownika artystycznego i dyrygenta Zespołu Pieśni   i Tańca w Pszowie.
         W okresie lat 1956-1959 uczył się śpiewu u Marii Marzeckiej oraz studiował grę skrzypcową u prof. Stanisława Lewandowskiego w Katowicach.  
          W 1956 r. rozpoczął studia w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach (obecnie Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego), które ukończył uzyskując trzy dyplomy: w 1960 r. – na Wydziale Pedagogicznym, z tytułem dyplomowanego artysty muzyka w zakresie pedagogiki muzycznej i prowadzenia zespołów wokalnych i wokalno-instrumentalnych, w 1964 r. - w klasie kompozycji u prof. Bolesława Szabelskiego na Wydziale Kompozycji i Dyrygentury i w 1967 r. - na Wydziale Teorii, Kompozycji i Dyrygentury w klasie dyrygentury doc. Karola Stryji.
          W latach 1960-1961 kierował Zespołem Pieśni i Tańca Ziemi Rybnickiej w Rybniku oraz Chórem Mieszanym Towarzystwa Śpiewu „Paderewski” w Pszowie.  
          W 1963 r. roku został kierownikiem artystycznym i dyrygentem Chóru Męskiego „Hejnał” przy Domu Kultury KWK „Wujek” w Katowicach – stał na czele chóru nieprzerwanie przez 18 lat, do 1981 roku.
          W okresie piętnastu lat (1963-1978) jako nauczyciel w Państwowej Szkole Muzycznej I i II stopnia im. Mieczysława Karłowicza w Katowicach prowadził zajęcia z kształcenia słuchu, kontrapunktu, instrumentacji, czytania partytur, improwizacji fortepianowej oraz kierował chórem szkolnym.
          W 1966 roku został przyjęty w poczet Związku Kompozytorów Polskich.
          Od 1968 roku uczestniczył w pracach Rady Artystycznej Oddziału Śląskiego Polskiego Związku Chórów i Orkiestr w Katowicach (jest wieloletnim członkiem honorowym  Związku).
           W 1969 r. stał się członkiem zwyczajnym Związku Kompozytorów Polskich.
           W 1968 r. podjął pracę w macierzystej uczelni - został powołany na stanowisko starszego asystenta. Od tego momentu jako nauczyciel akademicki prowadził zajęcia na Wydziale Teorii, Kompozycji i Dyrygentury, Wydziale Instrumentalnym i Wydziale Wychowania Muzycznego.     W pracy dydaktycznej koncentrował się na przedmiotach, tj: dyrygowanie, zespoły wokalne, harmonia, kontrapunkt, instrumentacja, czytanie partytur, propedeutyka kompozycji i kształcenie słuchu.
          W 1971 r. po przewodzie kwalifikacyjnym I stopnia został powołany na stanowisko adiunkta.
          W latach 1972-1975 pełnił funkcję prodziekana Wydziału Wychowania Muzycznego
w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach.      
           W 1975 roku objął funkcję kierownika artystycznego i dyrygenta Akademickiej Orkiestry Symfonicznej Akademii Muzycznej w Katowicach – prowadził orkiestrę nieprzerwanie przez 31 lat, do 2006 roku (w latach 2002-2006 jako dyrektor Akademickiej Orkiestry Symfonicznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach).      
          W okresie lat 1975-1979 pełnił funkcję dziekana Wydziału Wychowania Muzycznego Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach (Państwowa Wyższa Szkoła Muzyczna uzyskała status Akademii w 1978 roku).
          Od roku 1975 do 1981 był wiceprzewodniczącym Zarządu Oddziału Związku Kompozytorów Polskich w Katowicach.
          W 1978 r. po przewodzie kwalifikacyjnym II stopnia został mianowany na stanowisko docenta w Akademii Muzycznej w Katowicach.
          W latach 1979-1981 pełnił funkcję prorektora Akademii Muzycznej w Katowicach; równolegle wykładał w Instytucie Pedagogiki Muzycznej (obecny Wydział Artystyczny) Filii Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie.
          W 1981 roku objął urząd rektora Akademii Muzycznej w Katowicach - w historii Akademii był pierwszym demokratycznie wybranym rektorem. Urząd piastował w latach 1981-1987 (pierwsza i druga kadencja).
          W tym samym roku (1981) powołał do życia Śląską Orkiestrę Kameralną Filharmonii Śląskiej w Katowicach, którą kierował nieprzerwanie przez 25 lat, do 2006 roku.  
          Od roku akademickiego 1984/85 prowadził klasę dyrygentury symfoniczno-operowej
i kompozycję główną na Wydziale Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki (obecny Wydział Kompozycji, Interpretacji, Edukacji i Jazzu) Akademii Muzycznej w Katowicach.      
          W 1987 r. otrzymał tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego sztuki muzycznej
          W latach 1987-1990 kierował Katedrą Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki Akademii Muzycznej w Katowicach.
          W latach 1988-1990 kierował Zespołem Badawczym Akademii Muzycznej w Katowicach, temat badań: „Muzyka na Śląsku: aspekty, nurty, działania, ludzie”.
          W 1990 r. ponownie objął urząd rektora Akademii Muzycznej w Katowicach – stał na czele Akademii do 1996 roku (trzecia i czwarta kadencja).   
          W 1993 r. został mianowany na stanowisko profesora zwyczajnego w Akademii Muzycznej w Katowicach.     
          W latach 1999 i 2003 brał udział w pracach jury Międzynarodowego Konkursu Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga w Katowicach.
          W latach 2008 i 2012 brał udział w pracach jury Międzynarodowego Konkursu Muzycznego im. Michała Spisaka w Dąbrowie Górniczej.                     
          Od 2006 roku pełni funkcję Szefa Honorowego Śląskiej Orkiestry Kameralnej działającej      w ramach Filharmonii Śląskiej w Katowicach.          
          Jan Wincenty Hawel jest muzykiem wyjątkowej wszechstronności, cenionym artystą trwale wpisującym się w kulturę narodową. W ciągu kilkudziesięciu lat stał się jedną z wyróżniających postaci życia muzycznego na Śląsku i nie tylko. Oprócz tego, że prowadzi z sukcesami działalność zawodową jako kompozytor, dyrygent i pedagog, był chórmistrzem i konsultantem licznych grup o rodowodzie amatorskim. Kierował między innymi chórem Towarzystwa Śpiewu „Paderewski” i Chórem mieszanym „Cecylia” oraz zespołami Tańca Ludowego i Pieśni i Tańca w Pszowie, kierował także Zespołami Pieśni i Tańca „Ziemi Rybnickiej” i „Zagłębie” w Sosnowcu, a także Chórem „Hejnał” kopalni Wujek w Katowicach, zdobywając z nim wiele cennych nagród i wyróżnień.       
          Jako dyrygent związał się przede wszystkim ze Śląską Orkiestrą Kameralną, którą założył i którą przez wiele lat kierował (obecnie jest jej Szefem Honorowym). Orkiestra koncertowała w najważniejszych ośrodkach kulturalnych w Polsce, a także za granicą. Na arenie międzynarodowej debiutowała na początku lat 80 – tych w wiedeńskiej sali im. Johannesa Brahmsa. Występowała w Austrii, Belgii, Czechach, Francji, Słowacji, Szwajcarii, Hiszpanii, Niemczech, Włoszech, grając w tak prestiżowych salach, jak: Złota Sala Ratusza w Augsburgu, Stadthalle w Bayreuth, Sala Verdi del Conservatorio di Milano, Teatro di Brescia, Aula dell’Universitá di Pavia. Uczestniczyła w festiwalach za granicą, takich jak: Printemps Culturel du Valenciennois w Douchy Les Mines, Festiwal du Beaujolais we Francji, Jananackuv Maj w Ceskim Krumlowie, festiwal poświęcony F. G. Haendlowi w Halle, a także w festiwalach krajowych: Festiwalu Muzycznym w Łańcucie, „Muzyka w Starym Krakowie”, Międzynarodowym Festiwalu im. G. Gorczyckiego, Festiwalu Muzyki Kameralnej „Kwartet Śląski i jego goście”, festiwalu poświęconego G. Bacewiczównie w Częstochowie i innych.
          Jan Wincenty Hawel często występował za granicą (podróże artystyczne najczęściej wiodły do Niemiec i Austrii), wielokrotnie w centrach krajowych: Olsztynie, Zielonej Górze, Wrocławiu, Częstochowie, Krakowie, Katowicach… Nie przeszkadzało mu to w utrzymywaniu silnych więzi   z Pszowem, ziemią rybnicko-wodzisławską i regionem. Nigdy nie zapominał o swojej Małej Ojczyźnie. Nawet wtedy, kiedy stał się już uznanym muzykiem, wysoko ocenianym przez krytyków i publiczność, zawsze znajdował czas dla Pszowa uświetniając swoimi koncertami różne uroczystości, jubileusze, itp. Dzięki patronatowi proboszczów tutejszej parafii ks. Stanisława Holony (1977 – 1994) i ks. prałata Józefa Fronczka (1994 – 2015) koncerty odbywały się  w Bazylice Narodzenia NMP w Pszowie.
          Można tutaj dodać, że Jan Wincenty Hawel jest autorem „Fanfara per organo” (2011) – utworu skomponowanego na cześć Matki Bożej Pszowskiej.
          Jan Wincenty Hawel jest artystą nadzwyczajnym. Związany ze światem sztuki od blisko 70. lat, przeszedł wszystkie szczeble muzycznego wtajemniczenia. Odebrał wykształcenie wielokierunkowe w obecnej Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, uczelni, w której przez cztery kadencje piastował urząd rektora. Uczył się też śpiewu, poznał tajniki gry na instrumentach smyczkowych, długi czas współpracował ze społecznym ruchem śpiewaczym jako chórmistrz i juror. Wszystko to owocuje, imponująco rozległą i urozmaiconą pod względem form i gatunków oraz adresów wykonawczych twórczością.
          Na dorobek kompozytorski Jana Wincentego Hawela składają się 153 utwory opusowane. Grupując kompozycje otrzymamy: orkiestrowe (w tym 7 symfonii), kameralne z 6 kwartetami smyczkowymi, solowe, wokalno-instrumentalne (warto zwrócić uwagę m.in. na dwa wielkie oratoria) i dzieła chóralne. Najliczniejszą grupę stanowią tu dzieła chóralne a cappella wraz z drobnymi formami pieśni solowej z akompaniamentem fortepianu. Liczne kompozycje wydane zostały w Polskim Wydawnictwie Muzycznym, Wydawnictwie Muzycznym Agencji Autorskiej i Polskim Instytucie Muzycznym.
Jest laureatem aż 29 nagród konkursów kompozytorskich i artystycznych – między innymi: II nagrody symfoniczną na Konkursie Młodych Związku Kompozytorów Polskich za Konstrukcje na wielką orkiestrę (1965); wyróżnienia na Konkursie Szczecińskiego Towarzystwa Muzycznego za Studium na organy (1967); II nagrody na Konkursie Kompozytorskim im. Stanisława Wiechowicza za  Sinfoniettę per coro misto a cappella (1969); nagrody I stopnia na Konkursie Kompozytorskim im. Artura Malawskiego za Capriccio-fantasia no. 1 per contrabasso (1970); I nagrody na Konkursie Kompozytorskim im. Grzegorza Fitelberga za Sinfonia concertante no. 2 na organy i orkiestrę (1972); I nagrody za Witraże na fortepian na Konkursie Kompozytorskim „Wiosna Opolska" (1973); II nagrody na Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim dla gitary klasycznej w Łodzi za Koncert na gitarę solo (1978); II nagrody za Balladę warszawską na chór mieszany i III nagrody za Warszawski wiatr na chór dziecięcy na Otwartym Konkursie Kompozytorskim z okazji 34 Rocznicy Wyzwolenia Warszawy (1979); II nagrody na Konkursie Kompozytorskim im. Artura Malawskiego za III Kwartet smyczkowy (1980); I nagrody na Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim w Warszawie za Psalm nadziei na chór mieszany (1981); I nagrody na Konkursie Kompozytorskim w Katowicach za Oratorium polskie na solistów, recytatora, dwa chóry i orkiestrę oraz II nagrody na Konkursie Kompozytorskim im. Artura Malawskiego za IV Kwartet smyczkowy (1982) oraz nagrody im. Ryszarda Bukowskiego za Quartetto d’archi no. 6 da Requiem (1992).
           Jan Wincenty Hawel za swoją długoletnią działalność artystyczną: kompozytorską, dyrygencką i pedagogiczną uhonorowany został sześciokrotnie Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki (1973, 1975, 1981, 1987, 1996, 2001). Ponadto jest laureatem Nagrody Wojewódzkiej, Nagrody Prezydenta Miasta Katowice, Nagrody im. Karola Miarki, Nagrody im. Stanisława Moniuszki oraz Honorowej Odznaki Miasta Katowice. Odznaczony jest między innymi: Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Złotą Odznaką z wieńcem laurowym Polskiego Związku Chórów  i Orkiestr, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Odznaką Zasłużony Działacz Kultury i Medalem Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. Otrzymał również nagrodę Zarządu Głównego Związku Zawodowego Górników za osiągnięcia w dziedzinie upowszechniania kultury w środowisku górniczym i Odznakę „Zasłużony dla rozwoju Miasta Pszów”.  
          22 kwietnia 2016 roku uhonorowany został Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze - Gloria Artis”, nadanym mu przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – medal wieńczy jego wieloletnie, wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury.
          Jan Wincenty Hawel należał również do aktywnych członków wielu organizacji i stowarzyszeń muzycznych działających na terenie kraju m.in. Związku Kompozytorów Polskich, Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, Rady Artystycznej Polskiego Związku Chórów Polskich i Orkiestr Oddziału Śląskiego, Rady Wyższego Szkolnictwa Artystycznego. Aktywnie uczestniczył w amatorskim ruchu muzycznym. Jest jednym z tych, którzy prawdziwie zasługują na miano „człowieka-instytucji”. Ujmuje przy tym skromnością i wrażliwością, kulturą ducha i całkowitym oddaniem swojej muzycznej pasji.
          Działalność kompozytorska, dyrygencka i pedagogiczna, rozsławianie Śląska, a tym samym rozsławianie Pszowa, stawia profesora Jana Wincentego Hawela w szeregu godnych kandydatów do tytułu Honorowego Obywatela Miasta Pszów.